LOCATION: İzmir / Turkey
CLIENT: Bayraklı Municipality
CATEGORY: Urban Design / Public Space / Park / Landscape / Street Rehabilitation / Infrastructure
STATUS: Commission
AREA (BLD): 0 sqm
AREA (OUTDOORS): 6885 sqm
TIMETABLE:
Design: October 2020
DESIGN OFFICE/S
Studio Evren Başbuğ Architects
CREDITS:
Architectural Concept:
Evren Başbuğ (Lead Architect / Studio Evren Başbuğ Architects)
Architectural Design Group:
Evren Başbuğ (Lead Architect / Studio Evren Başbuğ Architects)
Oğuz Bodur (Architect / Studio Evren Başbuğ Architects)
Elif Geylani (Architect / Studio Evren Başbuğ Architects)
Nilay Altınay (Interior Architect / Studio Evren Başbuğ Architects)
Cansu Çelikyürek (Architect / Studio Evren Başbuğ Architects)
Consultants:
Necdet Tunalı (Mechanical Engineer / Proje Isı Engineers)
Nuran Altun (Landscape Architect / Kardelen Peyzaj Planlama)
Korhan Şişman (Interior Architect, Lighting Expert / Planlux)
[ Text is only avaliable in Turkish ]
Güncel Durum
Bayraklı Sevgi Yolu, bugün kent içinde önemli bir yaya arteri olarak çalışmakta, sağlı sollu dükkanlar ve ticari işletmelerle Bayraklı ilçesinin merkez çarşısını oluşturmaktadır. Aynı zamanda Bayraklı kıyı bandı ve Bayraklı İZBAN durağı ile Smyrna Höyüğü arasında doğal bir bağlantı konumundadır. Ancak gerek Smyrna Höyüğü’nün giriş ve çevre düzenlemelerinin buna uygun olmayışı, gerekse de bu bağlantının mevcut durumda yeterince irdelenmemiş, güçlendirilmemiş ve beslenmemiş olması sebebiyle bu cadde beklenilen bağlayıcı görevini yerine getirmemektedir.
Bu temel kurgusal eksiklikle birlikte Bayraklı Sevgi Yolu, mekansal düzeni ve malzeme artikülasyonunu sebebiyle aşırı sıcaklık (özellikle zeminden ışıma), gölge eksikliği, yeşil alan yetersizliği (mikroklima oluşamaması) gibi cadde kullanıcıları açısından yaşam konforunu oldukça düşüren temel sorunlara sahip. Ayrıca ticari işletmelerin bir otorite tarafından denetlenip regüle edilmeyen dükkan önü fiziksel eklentileri, dükkan dışına taşan vitrin düzenleri, dükkan önü zemin işgalleri ve abartılı / düzensiz görsel teşhir (tabela, reklam, vb.) tercihleri sebebiyle de cadde kaotik ve kimliksiz bir görünümdedir.
Bu üst yapıya dair sorunlara ek olarak yağmur suyu toplama altyapısına dair cadde üzerindeki ve yakın çevresinde çözüm bekleyen aksaklıklar neticesinde ani yağmurlarda cadde kısa süreli bir su birikmesine sahne olmakta, bu da hayatı olumsuz etkilerken, ticari işletmelerde maddi hasara sebep olmaktadır.
Önerilecek projenin yukarıda sayılan sorunların çözümlerine özelde ve/veya genelde katkı koyması, caddenin özel konumunun öneminin gerektirdiği şekilde yeniden kimlik kazanması, bunları yaparken de fiziksel niteliğinin artırılması hedeflenmiştir.
Öneri Proje Konsepti
Bayraklı Sevgi Yolu ve Yakın Çevresi Kentsel Tasarımı, Sokak Cepheleri Rehabilitasyonu Konsept Projesi ele alınırken aşağıdaki temel motivasyonlarla hareket edildi;
Caddenin fiziksel niteliğini yükseltmek, donatılarını artırmak
Caddenin mevcut ve potansiyel altyapı sorunlarını ortadan kaldırmak
Gerçekçi, uygulanabilir ve ekonomik müdahaleler önermek
Ekolojik hassasiyetler göstermek, bu bağlamda sürdürülebilir bir senaryo yaratmak
Smyrna Höyüğü’ne ulaşan bu yaya aksına, önemine uygun yeni bir kimlik kazandırmak
Gerçekçi bir etaplama stratejisi önermek
Bu temel motivasyonlar ile aşağıdaki kavramsal / tasarım önerileri oluşturuldu;
A / Bitkilendirilmiş Sığ Hendek (Yeşil Aks)
B / Görsel Bütünlük (Cephe Sistemi Önerisi)
C / Smyrna Meydanı (Çekim Noktası)
D / Kentsel Kimlik
Öneri Proje Konsepti
A / Bitkilendirilmiş Sığ Hendek (Yeşil Aks)
Bitkilendirilmiş Sığ Hendek (bioswale) yüzey yağmur sularını mekanik ve organik olarak filtreleyerek toplayan, özel olarak bitkilendirilerek tasarlanmış kanallardır. Yoğun kentsel alanlarda fazla sert zemin kullanımı sebebiyle kaybolmuş olan yüzey su geçirim özelliğini yeniden tesis ettikleri, zemin sularını yeniden besleyerek doğal su döngüsüne katkı sağladıkları ve ısı adası etkisini azalttıkları için günümüzde ekolojik ve sürdürülebilir bir çözüm olarak küresel ısınma ve çevresel sorunlara karşı özellikle büyük metropollerde başvurulan bir yöntemdir. Bitkilendirilmiş sığ hendekler refüj ölçeğinden nehir havzası ölçeğine kadar geniş bir yelpazede uygulama alanına sahiptir. Yine birçok açıdan kentlerin karbon ayak izinin düşürülmesi için başvurulan önemli bir ekolojik çözümdür.
Bayraklı Ord.Prof. Dr. Ekrem Akurgal Caddesi (Smyrna Caddesi / Sevgi Yolu yaya arteri) için önerilen bitkilendirilmiş sığ hendek uygulamasının avantajları;
> İZSU tarafından talep edilen yağmur suyu tahliye kanal kotlarına müdahale edilmeden kanal kesit kapasitesi artırılmıştır (0.45 m2).
> Cadde yüzeyindeki sert (geçirimsiz) zemin %55 - %60 oranında azaltılarak geçirimli yüzey haline getirilmiştir.
> Cadde yüzeyine 530 m2 yeşil alan eklenerek bölgede mikroklima etkisi yaratılmış ve caddenin ısı adası etkisi yaklaşık %15 oranında azaltılmıştır.
Bayraklı Smyrna Caddesi için önerilen bitkilendirilmiş sığ hendek uygulaması birçok açıdan İzmir Büyükşehir Belediyesi Yeşil Altyapı Stratejisi ve dünyada küresel ısınmaya karşı geliştirilen ekolojik temelli stratejilerle uyum içindedir. Ayrıca bu uygulama, yine bir çok açıdan Avrupa Birliği’nin en yüksek bütçeli fon programı olan Horizon 2020 kapsamında fon başvurusu için uygundur.
Öneri Proje Konsepti
B / Görsel Bütünlük (Cephe Sistemi Önerisi)
Bayraklı Ord. Prof. Dr. Ekrem Akurgal Caddesi (Smyrna Caddesi / Sevgi Yolu yaya arteri) üzerindeki ticari işletmelerin cepheleri ve tabelaları için düzenleyici bir sistem öneriliyor. Yapı hattı boyunca uzanan ve gölge ihtiyacını karşılayan bir saçak, bu saçağın üzerinde de yeni bir tabela bandı bulunuyor. Tabelalar tasarımın ruhuna uygun olarak ahşap üzerine pişmiş toprak harflerle ve bitki kaplı bir fonda düzenleniyor. Yapılara 1. kat seviyesine kadar yapışan bu sistem, aydınlatma ve sulama sistemi gibi teknik altyapıyı da üzerinde bulunduruyor.
Öneri Proje Konsepti
C / Smyrna Meydanı (Çekim Noktası)
Caddenin Smyrna Höyüğü’ne ulaştığı noktada hem bir kentsel çekim noktası, hem de konumlanışı itibariyle kullanıcıyı yönlendirecek bir mafsal noktası görevini gören yeni bir odak noktası kurgulandı. Gerektiğinde resmi / gayri resmi tören ve etkinlikler için toplanmaya da imkan veren bu odak birbirleri üzerinde kayarak yükselen basamaklı bir platformlar serisinden oluşuyor. 1. derece sit alanı üzerindeki müdahalenin, tamamen zemin kotunun üzerinde ve geçici bir teknikle uygulanması hedefleniyor.
Bu düzenlemenin,kuzey yönünde bir sonraki aşamada ele alınacak olan Smyrna Höyüğü Ziyaretçi Merkezi ve Ören Yeri Girişi Düzenlemesi ile ilişkilendirilerek bütünsellik içinde yeniden kurgulanması planlanıyor.
Caddenin ulaştığı noktadaki bu düzenlemenin daha verimli bir kent mekanı yaratabilmesi için taşıt yolu kavşağının geometrisi ve konumuna kısmi bir müdahale öneriliyor.
Öneri Proje Konsepti
D / Kentsel Kimlik
Bayraklı Smyrna Caddesi tasarımına ilham veren malzeme, doku ve kavramlara çoğunlukla Smyrna Höyüğü buluntuları, ve bu höyükteki yerleşmenin aktif olduğu dönemin gündelik yaşamına dair imgelerden hareketle ulaşıldı. Doğal ve kadim malzemelerin, dokuların kullanımı tasarımın ana kararlarından birini oluşturuyor. Günümüzle geçmiş arasında Bayraklı Smyrna Caddesi ile kurulan
bağ, bu imgesel süreklilikten besleniyor. Tasarımda temel olarak iki çeşit doğal taş (kayrak ve tüf), doğal ahşap (iroko), pişmiş toprak ve bronz gibi kadim yapı malzemeleri kullanıldı. Bunlarla birlikte caddenin ortasında kurgulanan bitkilendirilmiş sığ hendeğin yeşili ve suyu içeren karakteri de bu doğal malzeme dünyasına katkı sunuyor.
Tasarımın mekansal unsurlarının yanında görsel ve işaretleyici unsurları da bir bütün halinde kurgulandı. Bayraklı Smyrna Caddesi, Bayraklı sahilinden başlayıp, Smyrna Höyüğü odağında sonlanacak bir kentsel etkileşim sisteminin önemli parçalarından biri olarak
kurgulandı. Bu sistemin tamamının görünür ve okunaklı olması için logo, desen ve renk paleti gibi kimlik oluşturucu öğeler tasarlandı. Bunların en temel olanı logo, ilhamını Smyrna Höyüğü, Athena Tapınağı’nın plan kurgusundan alıyor. Diğer bir öge olan ‘meander’ deseni ise coğrafyanın kadim kültüründen beslenen kullanışlı bir grafik ürün.
Yerel olana atıf yapmak ve sürdürülebilir bir kültürel ekosistem yaratabilmek için öz kaynakların önemi büyük. Bu yüzden alan genelinde (ve sistem için tasarlanan logoda) kullanılmak üzere 2020 yılında tasarımcı Ahmet Altun tarafından tasarlanan İZMİR yazı karakteri ailesi kullanıldı.
Görünürlüğün artırılması ve sürekli hale gelebilmesi için bu görsel ve işaret değeri yüksek ürünlerin kent mobilyaları üzerinde, zeminlerde, flamalarda ve bu sistem kapsamında yerel yönetim tarafından üretilecek tüm basılı ve çevrimiçi ürünlerde kullanılması öneriliyor.
